آزمایش خاک (تست خاک)، موضوع این مقاله از سایت زانیس سازه می باشد، آزمایش خاکی یکی از مراحلی است که قبل از شروع ساخت و ساز ها توسط افراد متخصص باید انجام شود.
در واقع تست خاک یکی آزمایش های لازم و ضروری پیش از احداث ساختمان است که برای سازههای بلند بازیر بنای زیاد واجب و اجباری است.
آنچه در این مقاله میخوانید :
آزمایش خاک چیست؟
آزمایش خاک یکی از فرآیند های مهم پیش از احداث ساختمان است، در این تست ویژگی های خاک (شیمیایی و فیزیکی)، توسط افراد متخصص آزمایش میشود، در ابتدا نمونه گیری از خاک با استفاده از از تجهیزات و دستگاه های خاص صورت میگیرد سپس نمونه خاک مورد نظر به آزمایش تخصصی خاک منتقل شده و کارشناسان پس از انجام آزمایشگاه های خود طی گزارشی ویژگی هاو تیپ خاک، ساختار مکانیکی و لایه های ژئوتکنیکی را مشخص میکنند.
ویژگی های خاک
- مقاومت برشی
- میزان تحمل بار
- اسیدیته
- گرانروی ویژه
- دانسیته خاک
- میزان نفوذ
- دانهبندی خاک
- حدودی خمیری
اهمیت تست خاک و ژئوتکنیک در ساخت و ساز چیست؟
تست و آزمایش خاک و مطالعات ژئوتکنیک اهمیت بسیار زیادی در احداث ساختمان در هر متراژ و ابعادی دارد. بعد از بررسی تمام ویژگی های خاک با تست های صورت گرفته توسط کارشناسان، تیپ خاک مشخص میشود و بر این اساس میتوان اقدامات لازم جهت مقاوم سازی ساختمان را انجام داد.
اهمیت تست خاک در ساختمان سازی به این علت است که وزن ساختمان و تاثیر نیروهای طبیعی مثل باد بر سازه و انتقال مجموع این نیروها بر بافت خاکی که ساختمان روی آن قرار دارد، بستگی دارد، از این رو آزمایش خاک و شناسایی تیپ و ویژگی های آن ضروری است.
کاربرد آزمایش خاک
- تست تراکم استاندارد
- آزمایش تحکیم
- تعیین میزان رطوبت
- آزمایش مقاومت و نشست
- تعیین نسبت باربری
- حد روانی
- حد خمیری
- تشخیص منحنی دانه بندی
- مشخص کردن چگالی
مراحل انجام آزمایش خاک
اولین مرحله در انجام آزمایش خاک نمونه برداری است، خوب است بدانید نمونه برداری به دو روش دستی و ماشینی امکان پذیر است،اما چندسالی است نمونه برداری به صورت دستی مورد تایید سازمان نظام مهندسی نمیباشد و مهندسین ساخت و ساز برای تهیه نمونه خاک از ماشین و ابزارآلات مخصوص استفاده میکنند. لازم به ذکر است که سازمان نظام مهندسی به طور مستقیم بر این فرآیند نظارت دارد.
محل نمونه گیری مکانی است که ساختمان در آنجا بناست که احداث شود، در ادامه به صورت لیست وار مراحل انجام آزمایش خاک را ذکر میکنیم:
- استعلام برگ سبز تعهد مطالعات ژئوتکنیک -برگ سبز آزمایش خاک
- قرارداد با شرکت ازمایشگاهی
- عملیات حفاری
- تهیه گزارشات توسط ازمایشگاه خاک و ارسال آن به سازمان نظام مهندسی
- بررسی در سازمان خداکثر تا زمان ۱۰ روز
- تایید نهایی گزارش خاک و ارسال به شهرداری
انواع آزمایش خاک برای ساخت و ساز
تست های مختلفی برای بررسی خاک قبل از شروع پروژه ساخت و ساز ساختمانی وجود دارد. انتخاب نوع آزمایش ها جهت بررسی خواک بستگی به نوع ساخت و ساز و همچنین شرایط اقلیمی منطقه و زمین دارد. به طور کلی اصلی ترین و مهم ترین آزمایش های مربوط به تست خاک در پروژه های ساختمان سازی را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:
- آزمایش هم ارز ماسه
- تست رطوبت
- آزمایش نفوذ استاندارد
- آزمایش حد روانی
- تست دانسیته
- آزمایش ضریب نفوذپذیری
- آزمایش تک محوری خاک چسبنده
- آزمون حدود اتربرگ
- آزمایش تحکیم
- تست تراکم پروکتور
- آزمایش دانهبندی به روش سرند کردن
- آزمایش برش مستقیم
- آزمایش سه محوری
- آزمایش وزن مخصوص خاک
حال تعدادی از این آزمایش هارو که برای انجام پروژه های ساختمان سازی ضروری هستند را به صورت مختصر و در عین حال کاربردی توضیح میدهیم.
آزمایش رطوبت خاک
میزان رطوبت خاک با استفاده از روشهای مختلفی از جمله خشک کردن، کاربید کلسیم، روش تعادل چرخش، پیکنومتر، حمام شن، روش تابش و روش الکل تعیین می شود. متداول ترین روش در این بین روش خشک کردن بوسیله اجاق است که شامل وزن کردن نمونه خاک ، خشک کردن آن در فر با ۱۱۰ درجه سانتیگراد و دوباره وزن آن است. تفاوت وزن قبل و بعد از آن، نشان دهنده وزن آب موجود در خاک است.
تست دانسیته خاک
دانسیته یا تراکم خاک، به این معناست که وزن ذرات خاک در حجم معینی از نمونه مورد نظر چقدر است. نتیجه این آزمایش خاک را در سه دسته متراکم ، متوسط یا کم تراکم قرار میدهد.
تست تعیین وزن خاک
وزن مخصوص هر ماده ای، نسبت چگالی آن به چگالی آب است که با استفاده از یکی از روش های چگالی بطری، پیکنومتر ، روش حد انقباض و متد اندازه گیری فلاسک تعیین می شود. در آزمایش خاک در ساخت و ساز می توان گفت که متداول ترین روش در تجزیه و تحلیل خاک بطری چگالی و روش پیکنومتر است.
تیپ خاک چیست؟
برای مشخص شدن تیپ خاک در آزمایشگاه خاک را بررسی نمونه و آنرا تحت شرایط تنش و استرس مثل زلزله و دیگر نیروهای قرار میدهند. بعد از این مرحله و با توجه به واکنش های ثبت و ضبط شده از نمونه، خاک مورد نظر درون طبقهبندی یکی از انواع تیپ های خاک قرار میگیرد.
انواع تیپ خاک
به طور کلی خاکها از نظر مقاومت در برابر نیروهای مختلف از جمله نیروی برشی به چهار گروه تقسیم میشود که این چهار گروه را تیپ یک تا چهار مینامند. پس تا این اینجا متوجه شدیم به کمک آزمایش خاک تیپ مشخص میشود، تیپ خاک در مقررات ملی ساختمان شامل طبقه بندی زیر است:
- تیپ یک خاک : تیپ ۱ بهترین تیپ خاک از لحاظ کیفیت میباشد. تیپ یک حاوی دانه های درشت متراکم بسیار سخت و سنگ است به همین جهت این نوع خاک از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است.
- تیپ دو خاک : تیپ ۲ نسبت به تیپ ۱ خاک از کیفیت کمتری برخوردار است و در حالت کلی میتوان گفت کیفیت متوسط رو به بالایی دارد. تیپ ۲ در رده خاک درشت دانه به همراه ریزدانه رسی قرار دارد.
- تیپ سه خاک : تیپ ۳ جزو خاک های ریزدانه رسی به همراه درشت دانه است. این تیپ خاک کیفیتش متوسط است.
- تیپ چهار خاک :تیپ ۴ خاک در رده خاک های ریزدانه رسی خالص قرار گرفته و جزو کیفیت های ضعیف است.
تست خاک در اصفهان
طبق آزمایش های صورت گرفته روی خاک اصفهان در حالت کلی جنس خاک تیپ دو می باشد، اما باز هم در مناطق مختلف اصفهان خاک ها از لایه های سطحی متفاوتی ساخته شده اند که بررسی و تشخیص نوع آنها نیاز به آزمایش خاک و بررسی کارشناس دارد.
به عنوان مثال در شمال و شرق تهران جنس زمین از نوع سنگ های کنگلومرایی، سیلیس و کوارتز بوده و تست خاک و حفاری در این مناطق نیازمند استفاده از کربارل دوجداره و سرمته های دیامی و دیابوریت می باشد.
مناطق مرکزی تهران با توجه به توپوگرافی منطقه دارای سنگریزه و قلوه سنگ می باشند و بعضا ضخامت خاک دستی متغیر و زیادی دارند و در صورت عدم توجه به این ویژگی ها در طراحی خسارت جبران ناپذیری به وجود خواهند آورد.
در غرب تهران و بعضی مناطق مرکزی، تست خاک فاقد ریزدانه و چسبندگی مناسب بوده و دارای سنگریزه(Cobble) و قلوه سنگ(Boulder) می باشد. در مناطق جنوب تهران نیز جنس خاک عمدتا ریزدانه بوده و بعضا در عمق تاثیر پی دارای سطح آب می باشد و از این رو بایستی در آزمایشات و تحلیل نتایج دقت کافی صورت گیرد تا از نشست سازه جلوگیری گردد.
لیست تجهیزات آزمایشگاه خاک
- تجهیزات CBR آزمایشگاه خاک
- دستگاه آزمایش نفوذپذیری خاک
- دستگاه آزمایش سیمان خاک
- دستگاه تراکم پروکتور
- دستگاه اندازه گیری بار – نشست
- تجهیزات آزمایشگاهی برش مستقیم
- دستگاه آزمایش برجا/دسته بندی خاک
- تجهیزات آزمایش هیدرومتری
- تجهیزات نمونه گیری خاک
- تجهیزات آزمایشگاه خاک جهت تعیین مقاومت تک محوری
- دستگاه آزمایش تحکیم خاک
- تجهیزات صفحه متخلخل در آزمایشگاه خاک
- پوسته غشا
- تجهیزات آزمایش حدود اتربرگ
- تجهیزات مقاومت برشی سه محوری
قیمت آزمایش خاک چطور محاسبه میشود؟
جهت آگاهی از نرخ قیمت آزمایش خاک و سایر آزمایشات مربوط به ساخت و ساز که قبل از احداث صورت میگیرد، میتوانید با مشاورین زانیس سازه ارتباط گرفته و سفارش و سوال خود را با ما در بیان بگذارید.